Bewegend Leren: Theorie en Voorbeelden voor jouw school

Er zijn verschillende onderdelen van bewegend leren die waardevol zijn voor jouw onderwijs. Klik hieronder op het onderwerp waar jij benieuwd naar bent: 

• Wat is Bewegend Leren?
• Waarom Bewegend Leren?
• De wetenschap achter Bewegend Leren
• De opkomst van Bewegend Leren
• Bewegend Leren in het basisonderwijs
• Het toepassen van Bewegend Leren
• Materialen voor Bewegend Leren
• Veel gestelde vragen:

Wat is Bewegend Leren?

In het hedendaagse onderwijslandschap blijft de nadruk op innovatie en effectiviteit toenemen. Eén concept dat in deze context aan populariteit wint, is Bewegend Leren. Maar wat houdt dit concept precies in, en hoe onderscheidt het zich van traditioneel onderwijs?

Bewegend Leren is een unieke aanpak waarbij actieve werkvormen worden geïntegreerd in het reguliere curriculum. De kern van Bewegend Leren komt neer op het idee dat het brein en het lichaam samenwerken tijdens het leerproces, waarbij fysieke activiteit de verweking van informatie, de cognitieve capaciteiten, kan versterken. Daarnaast zorgt Bewegend Leren voor een harmonieuze samenwerking tussen het lijf en het brein. Het doel van Bewegend Leren is het beter beklijven van de leerstof en het creëren van een gezondere onderwijsomgeving.

Bewegingsonderwijs vs. Bewegend Leren

Om het concept van bewegend leren volledig te begrijpen, is het essentieel om duidelijk onderscheid te maken tussen wat er wel en niet onder valt. Wanneer scholen worden gevraagd over hun betrokkenheid bij bewegend leren, wijzen ze vaak naar hun bewegingsonderwijs of gymlessen. Maar er is een cruciaal verschil tussen deze twee concepten.

Energizers vs. Bewegend Leren lessen

'Energizers' zijn korte, leuke activiteiten die bedoeld zijn om de energie en aandacht van de leerlingen te herstellen. Hoewel energizers beweging kunnen bevatten, is het primaire doel niet academisch leren. Ze zijn meer gericht op het onderbreken van de eentonigheid en het herstellen van de concentratie.

Bewegend Leren, daarentegen, is meer gestructureerd en gericht op specifieke leerdoelen. Het gaat verder dan alleen het stimuleren van energie; het integreert beweging in de kern van de leerervaring. Bewegend Leren koppelt de energie en concentratie aan een leerdoel om zo nieuwe linkjes in de hersenen te stimuleren.

Meer lezen over Energizers

Misverstanden over Bewegend Leren

Een ander veelvoorkomend misverstand is dat Bewegend Leren slechts een gelegenheid is voor leerlingen om te ‘spelen’. Daarnaast is er de misconceptie dat het enkel geschikt is voor kinderen in de onderbouw. In werkelijkheid kan Bewegend Leren effectief worden toegepast op alle leeftijdsniveaus en kan het net zo gestructureerd en serieus zijn als traditioneel zittend leren.

In een wereld waar, zowel kinderen als volwassenen, steeds meer tijd zittend doorbrengen, biedt Bewegend Leren een uitkomst. Kinderen in de leeftijdscategorie 4 - 12 jaar zitten gemiddeld 7,3 uur per dag. Deze hoge score wordt voornamelijk beïnvloed door activiteiten zoals zitten tijdens de les, huiswerk maken, en het gebruik van computers of tablets (RIVM, 2016). Het is daarom van belang dat (basis)scholen een actieve levensstijl aanmoedigen, waarbij tegelijkertijd het belang van academisch leren wordt benadrukt.

Waarom Bewegend Leren?

De toenemende populariteit van Bewegend Leren roept belangrijke vragen op, zoals: 

• Waarom zou een school kiezen voor Bewegend Leren? 
• Wat zijn de concrete voordelen van deze aanpak voor zowel leerlingen als onderwijspersoneel?

Het is dan ook belangrijk om alle voordelen van deze onderwijsmethode, voor zowel leerlingen, leerkrachten als de school, op een rijtje te zetten. 

Voordelen voor kinderen

1. Verhoogde concentratie: Door actief bezig te zijn met de lesstof blijven kinderen alert en kunnen ze zich beter concentreren op hun werk.
2. Leerstof opnemen: Door de samenwerking tussen het brein en het lichaam gedurende het leerproces wordt het aanmaken van nieuwe hersencellen en verbindingen tussen cellen in het kinderbrein gestimuleerd. 

3. Stof beklijft beter: Naast dat Bewegend Leren helpt met het opnemen van nieuwe informatie helpt het ook bij het opslaan van deze leerstof. De verbindingen in het brein tussen hersencellen worden door de fysieke handelingen versterkt. Hierdoor beklijft de stof beter in het lange termijn geheugen.

Voordelen voor leerkrachten

1. Actieve betrokkenheid: Leerlingen zijn actiever betrokken bij de lesstof, wat kan leiden tot betere leerresultaten.

2. Verbeterde academische vaardigheden: Bewegend leren helpt jouw leerlingen bij concentratie, opnemen van leerstof en opslaan van informatie. Dit zie je terug in de academische resultaten van jouw klas. 

3. Diversiteit in lesmethoden: Bewegend leren biedt docenten een extra tool in hun didactische gereedschapskist, waardoor ze verschillende leerstijlen kunnen bedienen.

Voordelen voor scholen

1. Innovatief imago: Scholen die Bewegend Leren integreren, worden vaak gezien als vooruitstrevend en innovatief.

2. Verhoogde leerlingtevredenheid: Een afwisselend leerschema dat beweging integreert, kan leiden tot een verhoogde tevredenheid en enthousiasme bij de leerlingen.

3. Gezondere leeromgeving: Door beweging te bevorderen, draagt de school bij aan de algemene gezondheid en het welzijn van haar leerlingen.

Ontdek alle voordelen van Bewegend Leren

Waarom Bewegend Leren in het kort:

In de kern draait Bewegend Leren om het idee dat lichaam en geest niet gescheiden zijn, maar nauw met elkaar samenwerken. Door beweging te integreren in funderendonderwijs, kunnen scholen een omgeving creëren die zowel academisch uitdagend is als fysiek stimulerend. Het biedt tal van voordelen voor alle betrokkenen, van leerlingen tot leerkrachten en zelfs de bredere schoolgemeenschap.

Kom in contact!

De wetenschap achter Bewegend Leren

In het hedendaagse onderwijslandschap is het steeds belangrijker dat onderwijsmethoden niet alleen innovatief, maar ook onderbouwd zijn. Bewegend Leren, ondanks zijn groeiende populariteit, is hierop geen uitzondering. Maar wat zegt de wetenschap over deze benadering? Laten we de kernprincipes, het onderzoek en de meningen van (onderwijs)experts over Bewegend Leren verkennen.

Wetenschappelijk onderzoek naar Bewegend Leren

Bewegend Leren is niet nieuw. Het werd voor het eerst beschreven in 1960 door neuro-anatoom Marian Diamond, een pionier op het gebied van neurowetenschap. Na jarenlang onderzoek verschijnt in 1988 de publicatie “Enriching Heredity: The Impact of the Environment on the Anatomy of the Brain.” Diamond beschrijft hierin de impact die beweging kan hebben op het leerproces en de ontwikkeling van het kind.

In de jaren na Diamond staat ook de relatie tussen beweging en leren centraal bij andere onderzoekers. Zo komen we steeds meer te weten tussen de gebieden in de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het verwerken van nieuwe informatie en beweging tijdens het ontvangen van nieuwe informatie. 

Het belangrijkste wat we hierbij leren is dat een brein constant nieuwe verbindingen en hersencellen maakt bij het leren. Er ontstaan kleine netwerkjes in het brein waardoor het kind nieuwe informatie kan verwerken en ook onthouden. Er zijn verschillende aspecten die het leggen van deze nieuwe verbindingen, waardoor er dus geleerd kan worden, stimuleren. Dit zijn bijvoorbeeld een rijke omgeving, spel en beweging. Indien je geïnteresseerd bent in de precieze werking van het leggen van nieuwe verbindingen raad ik je van harte de publicatie Multiple Pathways to the Student Brain: Energizing and Enhancing Instruction door Janet Zadina uit 2014 aan. Zij legt dit in het eerste hoofdstuk op een toegankelijke manier uit. 

Naast het direct effectiever verwerken van nieuwe informatie tijdens een les, helpt beweging ook met onderhouden van deze verbindingen. Je moet namelijk weten dat over tijd verbindingen kunnen worden afgebroken. Je hebt wellicht wel eens gehoord van de Stelling van Pythagoras. Dit hebben wij allemaal op de middelbare school geleerd. Maar kan je deze stelling zo nog opnoemen? Je kunt je misschien wel iets herinneren, maar wat de stelling precies inhoudt, dat blijkt vaak lastig. Je hebt dit ooit geleerd, deze verbinding heb je destijds gemaakt. Toch is de informatie niet meer voorhanden. Dit betekent dat de verbinding die voor deze informatie in jouw hersenen (deels) is afgebroken.

Beweging zorgt er niet alleen voor dat nieuwe verbindingen worden gemaakt maar zorgt er ook voor dat reeds gemaakte verbindingen langer kunnen blijven bestaan. Een neurowetenschapper die je wellicht wel kent heeft hier een boek over geschreven. Indien u geïnteresseerd bent in hoe beweging het brein kan helpen, raad ik je van harte het boek “Laat je hersenen niet zitten” van Erik Scherder aan. 

Er is een hele duidelijke relatie tussen ons brein en ons lijf. Het brein en ons lijf werken samen om aandacht te behouden, problemen op te lossen en ook om het geleerde te onthouden. Dat is wat Bewegend Leren zo sterk maakt. Het helpt niet alleen om op het moment zelf informatie goed op te nemen, maar het zorgt er ook voor dat het geleerde langer beklijft. Een mooie samenvatting hiervan vindt u in de publicatie “The Mind-Body Connection in Learning” geschreven door Ruth Palombo Weiss. 

Voor- en tegenstanders van Bewegend Leren

Zoals met de manieren van kennis overdragen, zijn er voor- en tegenstanders van Bewegend Leren:

Voorstanders wijzen op:

• De positieve impact op studentenwelzijn en -gezondheid.
• Verbeterde retentie van informatie.
• De voordelen van actieve betrokkenheid en hands-on leren.
• Een verbeterde concentratie van leerlingen.

Tegenstanders uiten vaak zorgen over:

• Mogelijke afleidingen en verstoringen in de klas.
• Het ontbreken van voldoende wetenschappelijk bewijs voor grootschalige toepassing.
• De uitdaging om effectieve bewegende lessen te plannen en uit te voeren.

Kom in contact!

Interpretatie en nuance vanuit de wetenschap 

Je hebt in het bovenstaande stuk "Bewegend Leren werkt" een hoop leesvoer ontvangen. Bij het evalueren van de wetenschappelijk onderzoek is het cruciaal om de nuances en de context van elke studie te begrijpen:

• Vergelijkbaarheid: Niet alle studies gedaan over Bewegend Leren zijn even vergelijkbaar (engelse term: "active learning"). Onderzoeksmethoden, populaties en instellingen kunnen variëren.

• Resultaten interpreteren: Een positieve correlatie tussen beweging en bijvoorbeeld concentratie betekent niet noodzakelijk een oorzakelijk verband.

• Breder beeld: Het is belangrijk om een holistische benadering van onderzoek te hebben en een breed scala aan studies en bronnen te raadplegen voordat jij besluit over te gaan tot implementatie van een nieuwe onderwijs methode.

Bewegend leren heeft onmiskenbaar potentieel in het moderne onderwijs, maar zoals met alle methoden, is een evenwichtige en goed geïnformeerde benadering essentieel. Door te vertrouwen op wetenschappelijk onderzoek en te leren van andere scholen die al langere tijd bezig zijn met Bewegend Leren kunnen basisscholen het beste uit deze innovatieve benadering halen.

Voor Bewegend Leren enthousiastelingen kan het ingewikkeld zijn om door de bomen het Bewegend Leren bos te blijven zien. Bij Fluitend Leren helpen wij om de Bewegend Leren olievlek te verspreiden onder de onderwijsprofessionals van jouw school!

Ontdek de mogelijkheden >

De opkomst van Bewegend Leren

Bewegend Leren gaat de komende jaren een steeds grotere rol spelen in het hedendaagse basisonderwijs. Momenteel is Bewegend Leren een relevante innovatie binnen het onderwijs in Nederland. De scholen die deze onderwijsmethode toepassen, merken de positieve uitwerking op de academische prestaties van hun leerlingen. 

Bewegend Leren in Nederland

Binnen het onderwijslandschap in Nederland is het concept Bewegend Leren niet nieuw. Echter, de mate waarin het concept wordt toegepast varieert aanzienlijk. Waar sommige scholen voorop lopen in deze onderwijsinnovatie en al 10 jaar Bewegend Leren dagelijks toepassen, zijn anderen nog maar net begonnen met het verkennen van de mogelijkheden. 

Onderzoek: Bewegend Leren in de klas

Uit onderzoek van Fluitend Leren blijkt dat veel groepsleerkrachten obstakels ondervinden bij het duurzaam implementeren van Bewegend Leren, waardoor het momenteel veelal blijft bij energizers in de klas.

Uitdagingen bij de implementatie van Bewegend Leren

Het implementeren van een nieuw onderwijsprogramma kan kostbaar zijn, en veel directeuren worstelen met het vinden van de benodigde fondsen voor training, middelen en faciliteiten. Gelukkig zijn er veel subsidies die gebruikt kunnen worden voor de implementatie van Bewegend Leren. Een bekende subsidie die op het moment veel wordt gebruikt voor de implementatie van Bewegend Leren is de "basisvaardigheden" subsidie. 

Verder zijn er verschillende potjes en subsidies waar basisscholen in Nederland een beroep op kunnen doen voor de bekostiging van projecten zoals Bewegend Leren. De specifieke potjes kunnen variëren afhankelijk van de regio, het tijdstip en de specifieke doelstellingen van het project. Hier een opsomming van de bekendste mogelijkheden: 

• Lokale subsidies: Veel gemeenten hebben specifieke subsidies voor onderwijsinnovatie en/of sportstimulering. Informeer bij de lokale gemeente naar de beschikbare middelen voor onderwijs en beweging.
• Subsidies vanuit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW): Het ministerie van OCW heeft verschillende potjes voor onderwijsvernieuwing en -verbetering.
• Sponsoring door lokale bedrijven: Sommige lokale bedrijven zijn bereid om educatieve projecten te ondersteunen, zeker als dit bijdraagt aan de gezondheid en het welzijn van kinderen.

Het is aan te raden om regelmatig de websites van relevante overheden, fondsen en organisaties te bekijken voor actuele subsidiemogelijkheden. Daarnaast is het belangrijk om te netwerken met andere scholen of onderwijsorganisaties om zo af en toe een kijkje in de keuken te krijgen en zo nieuwe financieringsmogelijkheden te ontdekken. 

De uitdagingen die leerkrachten ervaren bij de inzet van Bewegend Leren: 

De ervaren voordelen van Bewegend Leren tijdens het lesgeven:  

Bewegend Leren in het buitenland

Terwijl scholen in Nederland de mogelijkheden rondom Bewegend Leren onderzoeken, passen landen, zoals Finland en Denemarken, de onderwijsmethode al veelvuldig toe. Deze Scandinavische landen staan bekend om hun vooruitstrevende onderwijssysteem. Echter, de toepassing van Bewegend Leren binnen hun onderwijssysteem komt niet geheel uit de lucht vallen. Er wordt veel geïnvesteerd in het onderwijs, waardoor innovatieve lesmethoden, aan de hand van gedegen onderzoek, kunnen worden geïmplementeerd binnen het onderwijs.

Door te kijken naar de ervaringen vanuit andere landen, kunnen Nederlandse scholen potentiële valkuilen vermijden en effectievere implementatie strategie ontwikkelen.

De huidige situatie laat zien dat er een groeiende belangstelling is voor Bewegend Leren binnen het Nederlandse basisonderwijs. Echter, er zijn nog veel uitdagingen te overwinnen om het volledige potentieel van deze methode te benutten. 

Bewegend Leren in het basisonderwijs

Bewegend Leren, mits goed geïmplementeerd, zorgt voor een positieve invloed de schoolprestaties van (basis)schoolleerlingen (zie ‘Waarom Bewegend Leren’). Maar hoe kan Bewegend Leren het beste worden toegepast binnen de diverse leeftijdsgroepen in het basisonderwijs? Ontdek hieronder de unieke behoeften en strategieën voor elke groep in het basisonderwijs.

Bewegend Leren in de Onderbouw (Groep 1 t/m 3)

In de onderbouw is Bewegend Leren organisch deel van het onderwijs aanbod. 

Ontwikkeling en Aanpak:

In deze vroege fase ligt de focus voornamelijk op het ontwikkelen van basale motorische en cognitieve vaardigheden. Spelletjes als tikkertje met rekenopdrachten of het alfabet leren via dans zijn geschikt.

Onderbouw Bewegend Leren tips:

1. Eenvoud is Key: Houd de activiteiten simpel en makkelijk te begrijpen.
2. Veiligheid Voorop: Zorg voor een veilige omgeving waar kinderen kunnen bewegen zonder risico op ongelukken.
3. Actieve Begeleiding: Het is essentieel dat de leerkracht actief betrokken is om de kinderen te begeleiden en te motiveren.

Groep 1/2: Voor de kleintjes kan Bewegend Leren zo eenvoudig zijn als een dansje tijdens het leren van het alfabet. Bijvoorbeeld: het uitbeelden van dieren tijdens het leren van hun namen of springen op ritmes terwijl ze tellen.

Voor de beeldvorming hieronder een waardevolle Bewegend Leren opdracht voor groep 1/2: 

Bewegend Leren in de Middenbouw (Groep 4 t/m 6)

Aanpak:

Kinderen in deze leeftijdsgroep hebben een hoger concentratievermogen en kunnen complexere taken aan. Activiteiten zoals een speurtocht met taal- of rekenraadsels zijn meer geschikt.

Middenbouw Bewegend Leren tips:

1. Groepswerk: Overweeg oefeningen in groepsverband om samenwerking en sociale vaardigheden te bevorderen.
2. Variatie: Wissel verschillende soorten bewegingen af om het interessant te houden.
3. Zelfstandigheid: Geef kinderen de vrijheid om zelf oplossingen te bedenken en te implementeren.

Groep 3-4: Terwijl kinderen beginnen met het leren van basisvaardigheden zoals lezen en schrijven, kan Bewegend Leren hen helpen letters en woorden te koppelen aan acties, zoals het uitbeelden van werkwoorden die ze leren.

Voor de beeldvorming hieronder een waardevolle Bewegend Leren opdracht voor groep 4: 

Groep 5-6: Naarmate de onderwerpen complexer worden, zoals aardrijkskunde of geschiedenis, kunnen leerlingen deel uitmaken van rollenspellen of scenario's waar ze historische gebeurtenissen naspelen of geografische concepten uitbeelden.

Voor de beeldvorming hieronder een waardevolle Bewegend Leren opdracht voor groep 6: 

Bewegend Leren in de Bovenbouw (Groep 7/8)

Aanpak:

In deze fase zijn kinderen meer zelfstandig en in staat tot abstract denken. Activiteiten kunnen zich richten op complexere onderwerpen zoals wetenschap en maatschappij, geïntegreerd in sport- of teamactiviteiten.

Bovenbouw Bewegend leren Tips:

1. Intellectuele Uitdaging: Zorg voor activiteiten die zowel mentaal als fysiek uitdagend zijn.
2. Keuzevrijheid: Laat kinderen kiezen tussen verschillende bewegingsactiviteiten om hun interesses te stimuleren.
3. Reflectie: Geef ruimte voor discussie en reflectie na elke activiteit om het leerproces te verdiepen.

Groep 7-8: In de hogere groepen kan Bewegend Leren zich richten op groepsprojecten, waar studenten misschien een toneelstuk of demonstratie moeten uitvoeren om een bepaald concept of onderwerp te begrijpen.

Voor de beeldvorming hieronder een inspiratievolle Bewegend Leren opdracht voor groep 8: 

Meer praktische voorbeeldopgaven en inspiratielessen voor Bewegend Leren bekijken? 

Bewegend leren kan zeer effectief zijn, maar het is belangrijk dat de aanpak aansluit bij de ontwikkelingsfase van de kinderen. Of het nu gaat om de onder-, midden- of bovenbouw, elke leeftijdsgroep heeft zijn eigen unieke behoeften en mogelijkheden die kunnen worden benut om het leren te optimaliseren.

Inspiratie voor eigen Bewegend Leren lessen:

Workshops en Trainingen:

Er zijn verschillende workshops en trainingen beschikbaar die docenten kunnen helpen inspiratie op te doen en vaardigheden te ontwikkelen om Bewegend Leren in hun klaslokalen te integreren.

Het toepassen van Bewegend Leren

Leerkrachten en scholen ondervinden diverse uitdagingen bij de implementatie van Bewegend Leren. Tijdgebrek en curriculumdruk maken het moeilijk om actieve leermethoden te integreren. Bovendien ontbreekt het vaak aan middelen en ruimte. Leerkrachten hebben niet altijd de nodige training, en er kan weerstand zijn tegen verandering. Het beheer van een actieve klas vraagt om specifieke strategieën, en elke leerling reageert anders op fysieke activiteiten. Hieronder zullen diverse tips en hulpmiddelen worden opgesomd om de implementatie van Bewegend Leren te bevorderen.

Bewegend Leren met Rekenen: 

Bewegend leren is een uitstekende manier om rekenvaardigheden te stimuleren en te verdiepen. Door fysieke activiteit te combineren met wiskundige concepten kunnen leerlingen de informatie beter opnemen en behouden. Hier zijn enkele tips om Bewegend Leren te integreren bij het aanleren van rekenvaardigheden op de basisschool:

1. Getallensprong: Teken een getallenlijn op de grond. Roep een som op (bijv. 3 + 2) en laat de leerlingen naar het juiste antwoord springen.

2. Estafetteoptellen: Geef teams een reeks getallen. Leerlingen rennen om de beurt naar een bord, voegen een getal toe aan het totaal en rennen terug.

3. Hoeken van Vormen: Laat leerlingen met hun lichamen verschillende geometrische vormen vormen, zoals vierkanten, driehoeken en rechthoeken.

Door beweging te integreren in rekenlessen, kan je niet alleen de rekenvaardigheden van leerlingen verbeteren, maar ook hun fysieke gezondheid en welzijn bevorderen. Bovendien maakt het rekenen leuker en interactiever!

Bewegend Leren met Redactiesommen: 

Redactiesommen (ook wel verhaaltjessommen genoemd) vragen om begrip en het vertalen van een verhaal naar een wiskundige opgave. Bewegend Leren kan hierbij helpen door het fysiek en visueel te maken. Hier zijn enkele praktische Bewegend Leren tips bij het aanleren van redactiesommen:

1. Rollenspel: Laat leerlingen de som in een rollenspel uitbeelden. Bijvoorbeeld, als het verhaal gaat over 3 kinderen die elk 2 appels hebben, laat dan 3 leerlingen elk 2 appels (of een ander voorwerp) vasthouden en bij elkaar optellen.

2. Springen voor antwoorden: Geef elk antwoord een bepaald aantal sprongen. Bijvoorbeeld, als het antwoord op de som 5 is, laat de leerlingen dan 5 keer springen.

3. Gebruik een getallenlijn op de grond: Teken een grote getallenlijn op de speelplaats. Laat leerlingen fysiek stappen zetten op de lijn om sommen op te lossen, bijvoorbeeld door vooruit te springen voor optellen en achteruit voor aftrekken.

Door deze fysieke activiteiten te combineren met verhaaltjessommen, kunnen leerlingen de abstracte ideeën achter redactiesommen beter begrijpen en onthouden. 

Bewegend Leren met Taal: 

Bewegend leren is een krachtige manier om taalvaardigheden te verbeteren bij leerlingen op de basisschool, omdat het leren levendig en memorabel maakt. Hier zijn enkele tips om Bewegend Leren te integreren bij het aanleren van taalvaardigheden op de basisschool:

1. Woordsoorten Estafette: Geef elk team een set woorden. Ze moeten deze woorden sorteren op naamwoorden, werkwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, etc., door ze naar de juiste hoek of het juiste vak te rennen.

2. Zinsbouw Relay: Geef elk team een zin die door elkaar is gehusseld. Ze moeten rennen om de woorden in de juiste volgorde te leggen.

3. Charades (Uitbeelden): Laat leerlingen een werkwoord of een ander woord uitbeelden, terwijl de rest van de klas het probeert te raden.

Het integreren van beweging in taallessen kan de betrokkenheid en het enthousiasme van leerlingen verhogen. Het helpt hen ook om de taal op een dieper niveau te begrijpen en te onthouden door de kinesthetische ervaring.

Bewegend Leren met Spelling: 

Bewegend leren kan een effectieve manier zijn om het leren van spelling te ondersteunen. Hier zijn enkele tips om Bewegend Leren te integreren bij het aanleren van spelling:

1. Spellingsrace: Laat leerlingen in een lijn staan. Roep een woord op en laat de eerste leerling de eerste letter spellen, de volgende leerling de volgende letter, enz. Ze rennen naar een bord, schrijven hun letter en rennen terug om de volgende persoon een beurt te geven.

2. Springen per letter: Bij elk woord dat wordt genoemd, springt de leerling voor elke letter in het woord, terwijl ze de letters hardop zeggen.

3. Letterhinkelen: Teken een hinkelspel op de grond met letters in plaats van cijfers. Roep een woord en laat de leerling op de letters van dat woord hinkelen in de juiste volgorde.

Door het leren van spelling bewegend te maken, wordt het voor leerlingen makkelijker om woorden en hun spelling te onthouden. 

Het is belangrijk om de activiteiten aan te passen aan het niveau en de behoeften van de leerlingen om ervoor te zorgen dat ze zowel leuk als educatief zijn.

Aanpassen van Bewegend Leren werkvormen op niveau 

Het aanpassen van fysieke activiteiten aan het niveau van de leerling is cruciaal om ervoor te zorgen dat elke leerling betrokken is, zich uitgedaagd voelt maar niet overweldigd raakt. Hier zijn enkele strategieën en overwegingen voor het aanpassen van fysieke activiteiten:

1. Differentiëren op vaardigheidsniveau:

   • Basis: Focus op fundamentele bewegingen, zoals lopen, springen of het gooien van een bal.
   • Gemiddeld: Introduceer complexere bewegingen of combinaties van fundamentele bewegingen.
   • Gevorderd: Voeg meerdere taken of uitdagingen toe, zoals balanceren terwijl je een taak uitvoert.

2. Aanpassen van de uitrusting: Gebruik zachtere ballen, grotere of kleinere doelen, of andere aangepaste materialen afhankelijk van de behoeften en vaardigheden van de leerlingen.

3. Verander de regels: Als je een spel speelt, kun je de regels aanpassen om het makkelijker of moeilijker te maken. Bijvoorbeeld, geef jongere leerlingen meer beurten of laat gevorderde leerlingen met beperkingen spelen.

Door rekening te houden met de individuele behoeften en vaardigheden van elke leerling, stimuleer je inclusief onderwijs waarbij activiteiten toegankelijk en uitdagend zijn alle leerlingen in groep 1 t/m 8. Bewegend leren is het middel, niet het doel. Het doel is namelijk leren van de stof. Daarom hoeven de beweegvormen die je gebruikt tijdens de taal- of rekenles niet overmatig ingewikkeld te zijn. 

Werkvormen voor Bewegend Leren

Er zijn heel veel verschillende Bewegend Leren werkvormen. Ons Bewegend Leren ontwikkelingsteam heeft een lijstje met veel voorkomende Bewegend Leren werkvormen voor jou op een rij gezet: 

Effectief Bewegend Leren vergt inzicht, creativiteit en aanpassingsvermogen van de leraar. Het is niet alleen een kwestie van opstaan en bewegen, maar van het zinvol integreren van beweging in het leerproces. Of het nu gaat om de onder-, midden- of bovenbouw, met de juiste strategieën en middelen kunnen docenten hun leerlingen helpen om actief met basisvaardigheden aan de slag te gaan.

Materialen voor Bewegend Leren

In het kader van Bewegend Leren is de selectie van de juiste materialen cruciaal om de lessen boeiend, educatief en fysiek actief te maken. hieronder een lijst met verschillende materialen die gebruikt kunnen worden binnen het Bewegend Leren op de basisschool, inclusief nuttige tips en toepassingsvoorbeelden voor elk materiaal.

Overzicht Bewegend Leren materialen voor taal- en rekenlessen:

Algemeen:

1. Whiteboard en Markers: Om instructies of vragen op te schrijven.
2. Stoelen of Matten: Als zitplaats of om een parcours te maken.
3. Pionnen: Om routes of zones te markeren.
4. Stopwatch: Voor tijdgebonden activiteiten. (Telefoon werkt ook)
5. Luidsprekers: Om instructies of muziek af te spelen.

Taallessen:

1. Flashcards: Met woorden of letters erop.
2. Letterblokken: Om woorden te bouwen.
3. Woordkaarten: Om te koppelen aan definities of synoniemen.
4. Boeken: Voor leesestafettes.
5. Kleurplaten: Met woorden of letters om in te kleuren na correcte antwoorden.
6. Letterdobbelstenen: Om woorden te vormen.
7. Lettervloermatten: Voor spellingspellen.

Rekenlessen:

1. Getallenkaarten: Voor sorteer- of matchingspellen.
2. Schildertape: Heel handig, ruim inzetbaar
3. Rekenblokken: Voor visuele ondersteuning bij sommen.
4. Rekenlijnen: Om getallen te visualiseren.
5. Meetlint: Voor meten en geometrie.
6. Geldmunten en -biljetten: Voor lessen over geld.
7. Getallendobbelstenen: Voor sommen of kansberekening.
8. Tangram: Om geometrische vormen te leren.

Geavanceerd:

1. Tablets of Smartphones: Voor interactieve oefeningen.
2. Sensoren en Tijdmeters: Voor geavanceerde metingen (bijv. snelheid, afstand).
3. Projector: Voor interactieve spellen of quizzen op een groot scherm.

Deze materialen kunnen op verschillende manieren worden gecombineerd om een breed scala aan bewegingsactiviteiten te creëren die zowel leuk als educatief zijn voor Bewegend Leren taal- en rekenlessen. Met een beetje creativiteit kunnen standaard leermaterialen worden getransformeerd tot hulpmiddelen voor Bewegend Leren.

Een grote mis-conceptie is dat je veel kostbare materialen nodig hebt om Bewegend Leren toe te passen in de klas. Dat is niet zo! Bewegend leren is een middel niet een doel en kan met simpele of zelfs geen attributen worden uitgevoerd in groep 1 t/m 8. 

Bewegend Leren materialen aanwezig op de gemiddelde basisschool:

Springtouwen: Deze kunnen worden gebruikt voor rekenoefeningen, waarbij kinderen bijvoorbeeld moeten springen voor elk correct antwoord.

Grote dobbelstenen: Deze kunnen worden gebruikt voor kansberekening, wiskundeoefeningen of taalspellen.

Stoepkrijt: Geweldig voor buitenoefeningen waarbij kinderen woorden, getallen of tekeningen op de grond kunnen schrijven.

Pionnen: Handig voor het afbakenen van gebieden of het creëren van parcours voor fysieke activiteiten gerelateerd aan het leren.

Hier nog een aantal foto's van handige Bewegend Leren matten, simpele Bewegend Leren materialen en andere Bewegend Leren spullen die scholen gebruiken voor hun Bewegend Leren lessen: 

(Grote klassikale Bewegend Leren mat voor in gymlokaal)

(Deze legoblokken kunnen gebruikt worden voor bijvoorbeeld meetkunde)

(Bewegend Leren flitskaartjes met taalspel)

(Deze uitveegbare Bewegend Leren mat is handig voor rekenlessen)

(Met sprongen vooruit heeft een Bewegend Leren kast, voorbereidingstijd is wel groot)

(Uiteindelijk zijn simpele Bewegend Leren materialen zoals hoepels, pionnen en krijt fantastisch voor goede Bewegend Leren lessen)

Handige materiaal aanschaf tips

1. Budgetvriendelijk: Veel materialen kunnen tweedehands worden gekocht of zelfs zelf worden gemaakt met alledaagse voorwerpen.
2. Veelzijdigheid: Kies materialen die voor meerdere lessen of vakken gebruikt kunnen worden.
3. Werkdruk bij gebruik: Let erop dat je materialen aanschaft die niet te veel uitzoektijd kosten en gebruiksvriendelijk zijn. Anders zullen ze stof vergaren in de voorraadkast zonder gebruikt te worden.
4. Opslag: Denk aan hoe en waar je de materialen opbergt. Stapelbare en compacte materialen zijn vaak het handigst.
5. Veiligheid: Zorg ervoor dat alle materialen veilig zijn voor gebruik door kinderen. Vermijd scherpe randen of kleine onderdelen die ingeslikt kunnen worden.

Waarom Bewegend Leren materiaal alleen niet genoeg is

Hoewel materialen een belangrijke rol spelen in Bewegend Leren, is het goed om te benadrukken dat het echte leren voortkomt uit de combinatie van materialen, de leerkracht en het daadwerkelijke curriculum (de lessen). Materialen zijn hulpmiddelen, geen vervanging voor effectief lesgeven.

Blijft extra: Materialen zijn aanvullingen op de les, ze moeten niet als de centrale focus worden gezien. Kost extra werk: Het voorbereiden en opruimen van materialen kan extra tijd in beslag nemen. Integratie: Materiaal moet naadloos aansluiten op de onderwijsmethodes en doelen.

Een zorgvuldige selectie en toepassing van Bewegend Leren materialen kan de ervaring voor zowel leraren als studenten verrijken. Door te investeren in veelzijdige, veilige en effectieve materialen kunnen basisscholen hun Bewegend Leren programma's naar een hoger niveau tillen met unieke werkvormen die gebruik maken van de Bewegend Leren materialen.

Veelgestelde vragen:

Bewegend Leren heeft de aandacht van vele onderwijsprofessionals getrokken, en dit heeft geleid tot een overvloed aan vragen. Van de fundamenten tot de implementatie, hier gaan we enkele van de meest gestelde vragen over Bewegend Leren beantwoorden.

Wat houdt Bewegend Leren in?

Bewegend Leren is een manier van lesgeven die fysieke activiteit combineert met normaal leerdoel voor bijvoorbeeld taal of rekenen. Het wint vooral populariteit onder basisscholen. In plaats van kinderen te vragen om stil te zitten tijdens het leren, moedigt deze aanpak hen aan om te bewegen. Dit kan variëren van eenvoudige bewegingen zoals staan, springen of rondlopen, tot complexere activiteiten die zijn geïntegreerd met de lesstof.

Kernprincipes van Bewegend Leren

1. Actieve Betrokkenheid: Bewegend Leren bevordert actieve betrokkenheid bij de lesstof door fysieke en mentale activiteit te combineren.

2. Brein-Lichaam Connectie: Door fysieke activiteit te incorporeren, wordt zowel het lichaam als het brein geactiveerd. Dit kan helpen bij het verbeteren van cognitieve functies zoals aandacht, geheugen en probleemoplossende vaardigheden.

3. Motivatie en Plezier: Door lessen interactief en dynamisch te maken, verhoogt Bewegend Leren de motivatie en het plezier in het leerproces.

Toepassingsgebieden

Bewegend Leren kan worden toegepast in verschillende onderwijssettings en leeftijdsgroepen. Het wordt vaak gebruikt in het basisonderwijs, maar is ook toepasbaar in middelbare scholen en zelfs in volwasseneneducatie.

Hoe zet je Bewegend Leren effectief in?

Effectief Bewegend Leren vereist een zorgvuldige planning en integratie. Begin met het stellen van duidelijke leerdoelen, kies activiteiten die de leerdoelen ondersteunen, en zorg voor een veilige en ruime leeromgeving. Het is ook nuttig om regelmatige feedback van leerlingen te krijgen en de aanpak indien nodig aan te passen.

Is Bewegend Leren bewezen effectief?

Ja, Bewegend Leren is een onderwijsmethode die steeds meer wetenschappelijke onderbouwing krijgt. Verschillende studies hebben aangetoond dat het integreren van beweging in het leerproces een positieve invloed kan hebben op cognitieve functies zoals geheugen, aandacht en probleemoplossende vaardigheden. Bovendien zijn veel basisscholen in Nederland die Bewegend Leren hebben geïmplementeerd en verbeteringen melden in academische prestaties en leerlingbetrokkenheid. Vooral bij kinderen met concentratieproblemen, zoals ADHD, lijkt deze methode een positief effect te hebben.

Het basisidee is dat fysieke activiteit verschillende hersengebieden activeert en de aanmaak van neurotransmitters zoals dopamine en serotonine bevordert. Deze neurotransmitters spelen een cruciale rol bij leren en geheugen.

Hoewel er nog meer onderzoek nodig is om de effectiviteit van Bewegend Leren volledig te begrijpen, wijzen de huidige studies op veelbelovende resultaten.

Hoe borg je Bewegend Leren?

Borging van Bewegend Leren vraagt om integratie in het curriculum, professionele ontwikkeling voor leraren, en steun van de schoolgemeenschap. Zorg ervoor dat er voldoende middelen, tijd en training beschikbaar zijn, en dat er regelmatig wordt geëvalueerd en bijgesteld.

Wat is het verschil tussen coöperatieve werkvormen en Bewegend Leren?

Terwijl beide methoden actieve deelname van leerlingen aanmoedigen, focussen coöperatieve werkvormen op samenwerking en groepsinteractie. Bewegend Leren legt de nadruk op de integratie van fysieke activiteit in het leren.

Kan Bewegend Leren zowel buiten als binnen het klaslokaal plaatsvinden?

Ja, Bewegend Leren kan zowel binnen als buiten worden geïmplementeerd. De keuze hangt vaak af van de aard van de activiteit, de beschikbare ruimte en de leerdoelen.

Welke vormen van Bewegend Leren zijn er?

Er zijn talloze vormen, variërend van eenvoudige stretchoefeningen tijdens het leren van spelling tot complexe buitenactiviteiten die wiskundige concepten integreren. De vorm hangt af van het leeftijdsniveau, het onderwerp en de creativiteit van de leraar.

Hoe pas ik Bewegend Leren toe in de bovenbouw?

Voor oudere leerlingen kan Bewegend Leren meer gestructureerd en uitdagend zijn. Overweeg activiteiten die hogere cognitieve vaardigheden vereisen, zoals rollenspellen, simulaties of speurtochten die academische concepten integreren.

Bewegend Leren blijft een fascinerend gebied met veel potentieel voor innovatie en verbetering in het onderwijs. Door open te staan voor nieuwe benaderingen en te leren van best practices, kunnen scholen en leraren hun leerlingen een verrijkende en dynamische leerervaring bieden. 

Meer lezen over Bewegend Leren? Ontdek een van onze blogs over Bewegend Leren:

• Honderden leerkrachten over Bewegend Leren!
• Waarom Bewegend Leren helpt bij het oefenen van rekenen en spelling.

Bronnenlijst:
https://www.rijksoverheid.nl/

https://www.rivm.nl/nieuws/nederlanders-zitten-veel-jongeren-meest